الف) نارون ـ اين گونه تقريباً در كليه نقاط شهر تهران كاشته شده است كه مهمترين آفات آن به قرار زير است:
1ـ سوسك برگخوار نارون Ggalerocella luteola Schrank
-ميزبان : به درختان نارون، داغداغان و آزاد حمله ميكند.
II- مشخصات ظاهري : حشره كامل ، سوسكي كوچك با قابالهاي زرد رنگ بوده كه بر روي آنها نوارهاي طولي تيره رنگي ديده ميشود كه در اوايل بهار در اكثر درختان نارون به چشم ميخورند.
III- بيولوژي : حشرات كامل و لاروهاي اين حشرات از برگ درختان نارون تغذيه و در نتيجه اين تغذيه برگها قلوه كن و يا توري ميشوند، در نتيجه با كاهش سطح برگ، بمرور برگ درختان خزان نموده و درختان مذكور ضعيف شده و در صورت استقرار در سالهاي متمادي، درخت آلوده از پاي در ميآيد
IV- مبارزه : در زمان ظهور حشرات و يا در زمان اوج پرواز با استفاده از سموم تماسي مي توان ، از جمعيت آفت كاست. همچنين در مراحل بعدي با سمومي چون ديمليلين ( لاروكش ) با لاروهاي اين حشره مقالبه مي گردد و بالاخرخ مبارزه نهائي ، زمان عزيمت لاروها از تنه درخت به سمت پايين بوده ، در اين زمان 5/0 متر از دور تا دور تنه درختان را با سموم سيفي چون سوين ، سمپاشي نموده و به اين طريق ،چنانچه روشهاي قبلي تاثيري روي جمعيت افت نگذاشته باشد مي توان روش اخير را استفاده نمود ( نكته مهم در استفاده از سموم در اين افت زمان مناسب استفاده مي باشد)
2ـ زنبور مينوز برگ نارون Fenusa ulmi Sund
3ـ پروانه برگخوار نارون Bucculatrix almella
4ـ پوستخوار بزرگ نارون Scolytus scolytus Fabrٍ
5ـ پوستخوار كوچك نارون Scolytus multistriatus Marsh
ساير آفات نارون در شهر تهران شامل چوبخوار نارون احتمالاً با نام علمي Ospheronteria coerolescence از خانواده cerambycidae در مناطق 1 و 7 ، شته گالزاي نارون، كنه تار عنكبوتي نارون (Tetranychus urticae) كنه گال نمدي Eriophyes sp.) ، ) شته معمولي نارون و شپشك خوني نارون مي باشند.
ب) چنار ـ بعد از نارون، درخت چنار از پوشش هاي عمده و مهم فضاي سبز شهر تهران مي باشد، اين گياه در سالهاي اخير دچار بعضي از آفات به قرار زير گرديده است :
1ـ پروانه چوبخوار مينوز برگ چنار (Lithocolletis platani L.)
2ـ پروانه چوبخوار (Aeolestes sarta Solsky).
علاوه بر دو آفت ذكر شده پوستخوار خانواده( scolytidae )، سوسك سرشاخه دار (Ospherontena Coerolescense) در خيابان هويزه (منطقه 7) ، زنجرك سفيد روي پاجوشها ، شاخه هاي جانبي و چنارهاي جوان در سراسر تهران به ويژه پارك گلچين(منطقه 8) ، شپشك چنار(منطقه 3) و كنه دو نقطه اي (Tetranychus urticae) از آفات ديگر اين درخت در تهران به حساب مي آيند.
ج) زبان گنجشك
1ـ پسيل گالي زبان گنجشك (Psyllopsis fraxini L.)
2ـ گال رگبرگ مياني (Dasyneura sp.)
3ـ برگخوار زبان گنجشك
د) افرا
در سالهاي اخير درختان افراي شبه چناري ، افرا سياه و افرا ابلق در فضاي سبز شهر تهران جايگاه خاصي پيدا كرده اند. ليكن در پاره اي از مناطق شهري چوبخوار معروف به پروانه فري يا كرم خراط (Zeuzera pyrina L.) به اين درختان آسيب جدي وارد نموده و باعث خشك شدن
و از بين رفتن آنها ميشود. علاوه بر آفت مذكور، آفاتي نظير كنه دو نقطه اي روي افرا شبه چناري در مناطق شمالي شهر و شته افرا شبه چناري درمناطق 1 و 3 و پروانه برگخوار افرا جزء آفات مهم اين درختان ذكر ميشوند.
ه ـ اقاقيا
در روي درختان اقاقياي معمولي و اقاقياي چتري در فضاهاي سبز شهري دو گونه شته و يك گونه بذر خوار مشاهده مي شود كه چندان اهميت نداشته و نياز به مبارزه خاصي نمي باشد.
و ـ كاج تهران
مهمترين آفت درختان كاج در مناطق شهري شپشك كاج Leucaspis pusilla مي باشد. اين آفت در فضاي سبز پارك المهدي (منطقه 9) ، پارك هاي بهاران، الهادي، زمزم، صالحان، معلم و ابوذر (منطقه 17) و پارك جنگلي لويزان (منطقه 4) به وفور مشاهده مي شود.
ز ـ ساير سوزني برگان
مهمترين آفت ديده شده در اين درختان شپشكهاي آردآلود Psendococcus spp مي باشد كه به عنوان نمونه در بوستانهاي بهاران، الهادي و زمزم (منطقه 17)، شهيد آويني و والفجر (منطقه 14) و منطقه 1 شهرداري تهران از عمده ترين مشكلات پوشش هاي گياهي به حساب مي آيد. كنه ، شته سدروس ، شته سرو نقره اي ، شته سرو طبري و كنه كامسپاريس نيز از آفات ساير سوزني برگان در فضاي سبز شهر تهران به حساب مي آيد.
پروانه برگخوار صنوبر ( Gypsonoma acerina )
حشره کامل به عرض 1 تا 5/1 سانتی متر است و رنگ عمومی بدن آن خاکستری ، رنگ بالهای جلویی شکلاتی و رنگ بالهای عقبی آن خاکستری است . پروانه ماده 24 ساعت بعد از خروج از شفیره ، تخمهای خود را به طور انفرادی یا 2 تا 3تایی روی دمبرگ یا در امتداد رگبرگ اصلی یا روی دندانه های کناری برگ قرار می دهد. تخمها 5 تا 6 روز بعد به لارو تبدیل می شوند. لاروها ابتدا ازپارانشیم برگ تغذیه نموده و سپس کامل می شوند.لاروها با اتصال 2 تا 3 برگ ، لانه ای برای خود ساخته و تبدیل به شفیره می شوند.
زمستانگذرانی این حشره به صورت لارو در شکاف تنه یا در زیر برگهای مرده است.
لاروها در بهار ابتدا از جوانه ها و سپس از برگها تغذیه کرده و منجر به از بین رفتن جوانه ها و پژمردگی آنها و جارویی شدن شاخه می شوند.
این آفت در نهالستانها و خزانه های صنوبر دیده شده و موجب خسارت می شود.
روش مبارزه :
مبارزه علیه حشره کامل در اردیبهشت ماه همزمان با پرواز و تخمریزی پروانه ها و یا اوایل فروردین ماه همزمان با شروع فعالیت تغذیه لاروهای زمستان گذران ، انجام پذیر می باشد.
روش مناسب و عملی در مبارزه شیمیایی با این آفت ، استفاده از سموم نفوذی از قبیل سم متاسیستوکس به میزان یک در هزار همزمان با شروع فعالیت تغذیه لاروهای زمستان گذران می باشد.
پروانه برگ خوار دم قهوه ای بلوط
پروانه برگ خوار دم قهوه ای بلوط يا دم طلایی بلوط
Euproctis Chrysorrhoae
به دلیل شباهت ظاهری با پروانه برگخوار بلوط اشتباه گرفته می شود.
Lymontriidae
Brown tail moth
پراکندگی و انتشار:
از آفات مهم برگخوار جنگلهای زاگرس می باشد.این پروانه در سال های اخیر در جنگلهای ارسباران و جنگلهای بلوط طارم علیای زنجان به حالت طغیانی در آمده است.اولین بار در سال 1316 توسط اقشار گزارش شده است. این آفت در استانهای شمالی ، آذربایجان و مرکزی انتشار دارد.
میزبان:
این آفت فاز است و 17 درخت و درختچه هایی جنگلی از میزبان های آن است. ( تمایز با پروانه گزنده بلوط)
درختان میزبان آن در ایران افرا ، توسی ( غان ) ،گیلاس وحشی ، سیب جنگلی ، صنوبر ، گوجه جنگلی ، گلابی جنگلی، بلوط ، بید ، غدار و نارون بنابراین پلی فاز است.
خسارت:
اهمیت اقتصادی آن کم متوسط است. این حشره از برگ درختان میزبان تغذیه می کند.
مورفولوژی :
1- بالغ : حشره کامل شب پره ای است که عرض آن با بال های باز 32 تا 38 میلی متر است. رنگ آن سفید و ناحیه ای انتهای شکم از کرکهای متراکم به رنگ خرمایی پوشیده شده است.
2- تخم: کروی ، خاکستری تا قهوه ای
3- لارو: لارو کامل 35 تا 40 میلی متر طول داردو رنگ قهوه ای مایل به قرمز است.همراه با دسته هایی از موهای سفید رنگ و دم قرمز می باشد.
بیولوژی :
آفت یک نسلی است و زمستان به صورت لارو در داخل پیله به سر می برد.
شب پره در اوایل تیرماه ظاهر شده و حشره ماده پس از جفت گیری تخم ها خود رابه صورت دسته هایی چند تایی در سطح تحتانی بر گها قرار می دهد و روی آنها را با کرکهای نارنجی رنگ می باشد .دوره جنسی تخم 10 تا 18 روز است و لارو های نوزاد به محض خروج از تخم به کمک ترشحات سفید ابریشمی شکل خود ،شاخ های بسیار جوان و برگهای مجاور را به یکدیگر متصل شودو سپس به طوردسته جمعی و به صورت سپس 2 یا 3 بار زمستان را می گذرانند.در اوایل بهار سال بعد لارو های سن اول تا حدودی از هم متفرق شده و فعالیت برگخوار شدید خود را تا اواخر خرداد ادامه می دهند. موهای بدن لارو سمی است و در تماس با بدن انسان موجب بروز حساسیت شدید می گردد.
روشهای کنترل :
سم با ....... مخلوط اسپورهای قارچ Beaviria bassina .................................................. .......
حشره کش دیسیپلین به نسبت 3/0 در ..............................
کرم خاردار بید Earias clorana (Lep,Noctuidae)
مناطق انتشار: تمام مناطق کشور
اهمیت اقتصادی: متوسط
مورفولوژی: عرض با بالهای باز 14 تا 24 میلیمتر بالهای جلویی سفید مایل به سبز و بالهای عقبی سفید مایل به زرد لارو آفت به رنگ خاکستری مایل به سبز یا قهوه ای
بیولوژی: پرواز پروانه ها از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد مرحله دوم پرواز تیر تا اوایل مرداد شب فعال تخم ریزی بصورت منفرد و روی برگهای جوان سرشاخه ها زمستانگذرانی بصورت شفیره در پیله دو نسل در سال
خسارت: تغذیه آفت از برگها
مبارزه و کنترل: مبارزه مکانیکی شامل جمع آوری لاروها و شفیره ها
سوسک برگخوار بید Plagiodera versicolora (Col,Chrysomelidae)
مناطق انتشار: تمام مناطق کشور
اهمیت اقتصادی: متوسط
مورفولوژی: حشره کامل به طول6 تا 8 میلیمتر سر وگردن وپاهای حشره آبی با جلای فلزی
بیولوژی:
این آفت زمستان را بصورت حشره کامل در خاک و زیر برگهای افتاده و یا پناهگاههای دیگر می گذراند. حشره ماده بعداز جفت گیری تخمهای خود را بصورت دستجات 25 تایی در سطح تحتانی برگها قرار می دهد. حداقل دو نسل در سال دارد.
خسارت:
در بهار فعالیت خود را آغاز کرده و از درختان بالا رفته و از برگها تغذیه می نماید.
مبارزه و کنترل:
تکان دادن درخت و جمع آوری و انهدام حشرات کامل و لاروها مؤثر است. برای مبارزه شیمیایی می توان از سموم گوارشی استفاده کرد.
سوسک شاخک بلند بید Oberea oculata (Col,Cerambycidae)
مناطق انتشار: استانهای شمالی کشور
اهمیت اقتصادی: متوسط
بیولوژی: حشره ماده که در ماههای تابستان ظاهر می شود پس از جفتگیری تخم های خود را روی سطح صاف تنه و شاخه ها قرار می دهد. لارو جوان پس از خروج از تخم وارد چوب شده و تونلی بوجود می آورد. دوره شفیرگی آفت در نزدیکی سطح چوب انجام می شود. این آفت در سال یک نسل دارد.
خسارت: لارو حشره داخل چوب شاخه ها شده و در آنجا تغذیه می نماید. حشرات کامل نیز از پوست شاخه ها و تنه تغذیه می کنند.
کک بید Haltica sp. (Col,Halticidae)
مناطق انتشار: استانهای شمالی و مرکزی کشور
اهمیت اقتصادی: متوسط
مورفولوژی:
حشره کامل به طول 4 تا 5 میلیمتر برنگ آبی براق
خسارت:
حشره کامل و لارو آفت از برگ درختان میزبان تغذیه می کنند.
سنک بید Monosteria discoidalis (Hem,Tingitidae)
مناطق انتشار: مناطق شمالی کشور و برخی استانهای دیگر
اهمیت اقتصادی: زیاد
مورفولوژی:
حشره کامل به طول 1 تا 2 میلیمتر و رنگ آن خاکستری می باشد.
بیولوژی:
زمستانگذرانی آفت به صورت حشره کامل زیر برگهای ریخته و یا علفهای هرز می باشد. آفت اوایل بهار به درختان بید و تبریزی حمله می کند. حشره ماده پس از جفت گیری تخمهای خود را در سطح تحتانی برگ قرار می دهد و پوره ها پس از خروج در همان سطح زیری برگ متمرکز شده و از شیره گیاهی تغذیه می کنند.
خسارت:
پوره ها و حشرات کامل این آفت پشت برگها فعالیت داشته و دارای ترشحات چسبنده و فضولات سیاهرنگی می باشند. اثر ناشی از تغذیه پوره ها در سطح زیرین برگها بصورت لکه هایی کم و بیش ریز و سیاهرنگ و در سطح رویی برگها بصورت لکه های زرد رنگی ظاهر می شود. برگهای مبتلا بزودی زرد شده و قبل از خزان می ریزند.
کنترل و مبارزه:
مبارزه شیمیایی علیه آفت روی درختان بزرگ مقرون به صرفه نیست، اما در خزانه ها می توان اقدام به سمپاشی نمود.
سپردار کرمانی بید Salicicola kermanensis (Hom,Diaspididae)
مناطق انتشار: تمام مناطق کشور
اهمیت اقتصادی: زیاد
مورفولوژی:
سپر ماده بالغ سفیدرنگ، گلابی شكل رنگ سپر مزبور قهوه ای تیره و گاهی سبز رنگ و ممكن است تا قهوه ای سیاه نیز دیده شود. ترشحات حشره بالغ سفید رنگ و بعضی اوقات بقدری نازك است كه بدن حشره از زیر آن دیده می شود. سپر نر، برفی و كشیده و كناره هایش تقریباً موازی می باشد.
خسارت:
این سپردار به شاخه ها و تنه درختان میزبان حمله می نماید.
سپردار سفید بید Chionaspis salicis (Hom,Diaspididae
مناطق انتشار: تمام مناطق کشور
مورفولوژی:
سپر ماده گلابی شکل و برنگ سفید مایل به خاکستری بوده و سپرهای سن اول و دوم لارو به ترتیب زرد و قهوه ای می باشد. اگر سپر را بلند کنیم حشره در زیر آن برنگ بنفش دیده می شود.
بیولوِژی:
این حشره یک نسل در سال دارد. زمستان را بصورت تخم می گذراند.
خسارت:
این شپشک روی شاخه ها و تنه درختان میزبان فعالیت داشته و موجب خشک شدن آنها می شود.
شته خالدار بید Tuberolachnus salignus
Hom,Lachnidae)
مناطق انتشار:
تمام مناطق کشور اهمیت اقتصادی: زیاد
مورفولوژی:
این شته قهوه ای و بزرگ بوده و از روی غده تیره رنگ و برجسته ی پشت بدن شناسایی می شود. این شته اغلب بصورت کلنی های بزرگ روی تنه و شاخه های بید وجود دارد.
بیولوژی:
در این شته تناوب میزبانی یا بعبارت دیگر دومیزبانی وجود ندارد. هرکلنی از یک شته ماده زنده زا و بالدار و پاییزی بوجود می آید و شته های بعدی بصورت زنده زا و بی بال تولیدمثل می نماید. تکثیر از طریق بکرزایی شته ها در کلنی کنار هم قرار گرفته و سر آنها بطرف بالا قرار دارد. آفت به شاخه ها و تنه درختان میزبان حمله می کند. بروز این شته روی گیاهان غیر از بید تصادفی بوده و آفت قادر به ادامه زندگی روی آنها نیست. این شته ها قطرات درشت شیره ترشح می کنند که از تنه درخت جاری می شود و یا بزمین می ریزد.
شته سیاه بید Chaitophorus niger
(Hom,Chaitophoridae
مناطق انتشار: تمام مناطق کشور
اهمیت اقتصادی: متوسط
مورفولوژی:
شته های بی بال بکرزا نوارهای سیاهی در پشت شکم دارند که گاهی این نوارها بهم چسبیده و عموماً برنگ سیاه در روی برگهای بید دیده می شوند. ماده های تخمگذار روی ساق پای عقب تعداد زیادی عضو حسی دارند. بیولوژی:
- زمستانگذرانی بصورت تخم
- در فروردین شته های موسس ظاهر
- ظهور فرم جنسی شته در آبانماه و آذرماه
- دوره کامل زندگی این شته روی انواع درختان بید سپری می شود و در واقع شته دارای چرخه زندگی هولوسیکلیک می باشد.
پروانه تارتن کاج Thaumetopoea pityocampa (De.& Schi) Lepidoptera:Thaumetopoeidae Pine Processionary Caterpillar
در کشور های حوزه ی مدیترانه این آفت از مهمترین آفات درختان جنگلی است که بیشتر روی درختان سوزنی برگ به خصوص کاج فعالیت می کند.در روی درختان Pinus nigra تا 60% خسارت ایجاد نموده است.
میزبان های آن انواع درختان کاج،زالزالک و بلوط است.
ریخت شناسی
عرض حشره ی ماده با بالهای باز 36 تا 49mm و در نر ها 31 تا 39 mm است.بال رویی به رنگ سفید مایل به خاکستری همراه بانوار های عرضی تیره و حاشیه ی جلویی بال دارای نوار های قهوه ای متمایل به تیره است .بال های عقبی سفید رنگ دارای نقاط سیاه در ناحیه آنال است. فرم شاخک در ماده ها نخی و در نرها شانه ای است .دارای شکم باد کرده و ضخیم هستند. حشره کامل در قسمت پیشانی دارای یک لبه کیتینی تاج خروس مانند است.تخم ها سیلندری شکل به طول 4 تا 5mm در دسته های 70 تا 300 تایی بر روی برگ های درخت میزبان لاروها آبی مایل به سیاه و در قسمت زیرین به رنگ سفید سر لارو سیاه و دارای لکه های روشن با حاشیه قرمز،روی هریک از حلقه های بدن دارای یک برآمدگی قهوه ای مایل به زرد که معمولا از مو پوشیده شده و در طرفین برآمدگی ها دسته های موی سفید رنگ وجود دارد.طول لارو ها به 40mm می رسد.این حشره دارای 5 سن لاروی است. شفیره به طول 20mm به رنگ قرمز مایل به قهوه ای و بیشتر در خاک دیده می شود.
زیست شناسی
این آفت همبستگی خاصی با شدت تابش نور خورشید و ارتفاع دارد بهطوری که نور خورشید بیشتر باشد در ارتفاع بالا تری دیده می شود.در اواسط خرداد تا اواخر مرداد حشرات کامل ظاهر می گردندومعمولا نر ها زود تر ظاهر می شوند.پس از جفت گیری ماده ها تخمها را به صورت مجتمع روی برگ ها گذاشته وتخم ها پس از 30 تا 45 روز تفریخ می شوند.لارو ها از برگ های درخت میزبان تغذیه کرده و این تغذیه همراه با تنیدن تار است. لاروها بیشتر در قسمت رو به آفتاب تاج درختان فعال اند. زمستان گذرانی در زیر توده های تار به صورت لارو است و در اواخر زمستان در داخل خاک به شفیره تبدیل می شوند. خسارت: برگها به دلیل تغذیه لاروها به رنگ زرد و قهوه ای در می آیند.
خسارت
لارو سن اول و دوم به مراتب بیشتر است.در خسارت شدید درخت میزبان عاری از برگ می شود.هم چنین سطح پشتی لارو سن 3 دارای مو های خاصی است که هنگام خطرپرتاب می کند و برخورد آن به بدن انسان حساسیت پوستی،چشمی وگوارشی ایجاد می کند.
سوسک پوست خوار کوچک کاج
Ips amitinus
Coleoptera: Scolytidae Small spruce bark beetle
این حشره یکی از گونه های سوسک پوست خوار درختان سوزنی برگ در اروپا است که به درختان ضعیف و صدمه دیده حمله می کند.
میزبان های آن درختان سوزنی برگ Picea, Larix ,Pinus است.
مرفولوژی
حشرات کامل به رنگ قهوه ای متمایل به تیره به طول 3/5 تا 4/5 .mmدر جنس نر و ماده چهار عدد خاردر طرف داخلی فرورفتگی. انتهایی هریک از بالپوش ها دیده می شود.که خار سوم بلندتر و در انتها متورم شده.در حشرات نر پیشانی براق و دارای خط برجسته ی طولی کوچکی است. تخم ها بیضی به رنگ سفید،لاروها تا حدودی خمیده و سفید رنگ،سر لارو ها قرمز مایل به قهوه ای،شفیره سفید مایل به زرد و طول آن به اندازه ی طول حشره ی کامل است.
زیست شناسی
حشرات کامل در حدود اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد ظاهر می شوند.سوسک های نر زودتر خارج شده و پوست درختان را سوراخ می کنند.سوسک های ماده بعدا از همین سوراخ ها نفوذ می کنند.حشرات کامل نسل جدید در تیر تا مرداد ظاهر می شوند.نسل دوم آن ها روی بقایای گیاهی فعالیت می کند.تخم ها بعد از 7تا9 روز تفریخ می شوند.
خسارت
این آفت بیشتر در قسمت های انتهایی و رو به آفتاب تاج درختان میزبان و بر روی شاخه های ضخیم فعالیت می کند.از علائم آلودگی به این آفت بر روی پوست درختان میزبان وجود 3 تا 7 دالان ستاره ای شکل که از دالان های شفیرگی منشعب شده اند.
سوسک پوست خوار دو خار
Ips duplicatus (Sahlberg, 1836)
Coleoptera: Scolytidae Double-spine bark beetle
از گونه های سوسک پوستخوار در اروپا و آسیا که به درختان ضعیفو صدمه دیده حمله می کند.در شمال اروپا خسارت زیادی بر روی درختان کاج گونه ی Picea abies)) ایجاد کرده.
میزبان های آن Picea abies)) و گونه هایی از جنس Pinus است.
مرفولوژی
حشره کامل قهوه ای متمایل به تیره به طول 3-4 mm در جنس نر و ماده چهار عدد خاردر طرف داخلی فرو رفتگی انتهایی هریک از بالپوش ها دیده می شود. در ماده ها خار دوم و سوم تا حدودی متورم است.در نر ها خار سوم چماقی و بلند تر .در سطح بالپوش ها نقاط ریز فرو رفته ی براق تر دیده می شود. تخم ها بیضی به رنگ سفید،لاروها تا حدودی خمیده و سفید رنگ،سر لارو ها قرمز مایل به قهوه ای
زیست شناسی
ظهور حشرات کامل در حدود اواسط اردی بهشت.در طبیعت انتشار آنها بیشتر توسط باد صورت می گیرد.سوسک های نر زودتر خارج شده و پوست درختان را سوراخ می کنند.سوسک های ماده بعدا از همین سوراخ ها نفوذ می کنند.حشرات کامل نسل جدید در مرداد و شهریور ظاهر می شوند.و در زیر بقایای گیاهی به صورت حشره ی کامل زمستان گذرانی می کنند.
خسارت
دالان های لاروی روی درختان زنده مشاهده می شود.شاخه های قطوررا برای تخم گذاری و تولید مثل انتخاب می کنند.
شپشک سپردار واوی نارون :
این شپشک علاوه بر نارون به دختان ارغوان ، چنار ، صنوبر ، بید و طاووسی نیز حمله کره و اندامهای تنه ، شاخه و برگ را مبتلا می کند . سپر حشره ماده گلابی شکل ، خمیده و گاهی راست است . پوره سن اول چند ساعت پس از خروج از تخم در محلی روی میزبان ثابت میشود . این حشره زمستان را بصورت حشره کامل روی شاخه و تنه درختان میزبان بسر برده و از اواخر اسفند ماه تخم ریزی کرده و پوره ها در خرداد کامل میشوند و معمولاً سه نسل در سال دارد.
چون این آفت دارای دشمنان طبیعی از جمله یک نوع زنبور و یک نوع سوسک شکارگر میباشد بهترین موقع سمپاشی اوائل خرداد و اواسط تیر ماه است که اکثر شفیره های زنبور پارازیت در زیر سپر محفوظ هستند و اکثر پوره های شپشک از تخم خارج شده اند .
شپشک خونی نارون:
این آفت اختصاصاً روی نارون فعالیت داشته و به شاخه های عرعی و اصلی و تنه درخت حمله نموده و بر اثر ترشحات حاصله قارچ داده ( فوماژین ) نیز تشکیل میگردد و سر انجام رشد و نمو درخت دچار اختلال شده و برگها زودتر خزان میکند . سپر ماده بالغ بیضی شکل بوده و در اطراف آن الیاف سفید مومی موجود دارد . این شپشک در سال فقط یک نسل دارد و در زمستان بر روی شاخه ها بسر میبرد .
تخم ریزی شپشکها معمولاً از بهار تا اواسط تابستان در زیر سپر صورت میگیرد و پوره های جوان بر روی برگهای جوان و پیر پراکنده شدن و پس از تثبیت با مکیدن شیره گیاهی باعث ضعف درخت میگردند . در شرایط آب و هوائی شیراز پورده های جوان در نیمه دوم خرداد ماه ظاهر میشوند .
در صورت لزوم سمپاشی میتوان در همین تاریخ نسبت به مبارزه شیمیائی با سم اکتلیک به نسبت دو در هزار اقدام نمود .
پروانه فري يا كرم خراط
(Leopard moth)
Zeuzera pyrina
(Lep: Cossidae)
اين حشره به گونههاي بسياري از درختان مثمر و غيرمثمر حمله ميكند. از درختان مثمر سيب ميزبان اصلي آن در ايران است ولي خسارت آن روي گلابي، به و گردو نيز ديده شده است. از گياهان غيرمثمر ميتوان به افرا، بيدمشك، بيد، نارون، بوط و زبان گنجشك اشاره نمود. در دنيا 150 ميزبان براي آفت ذكر شده است. درخت سيب به اين آفت خيلي حساس و زود از پا درميآيد در حاليكه گردو تا حدودي مقاوم است.
زيستشناسي
پروانه فري در ايران هر دو سال يك نسل دارد. زمستان را به صورت لاروهاي سنين مختلف دردرون شاخه درختان ميزبان ميگذراند. در اواسط بهار لاروهايي كه رشدشان كامل شده تبديل به شفيره ميشوند و اواخر بهار شبپرهها به تدريج ظاهر ميشوند. حشرات ماده اصولاً هيچ نوعي تغذيهاي نداشته و به جهت سنگيني قادر به پرواز نيستند. پس از جفتگيري اغلب در مدخل سوراخ خروجي، شكاف ته و حتي روي زمين تخمريزي ميكنند. هر حشره ماده نزديك به هزار تخم ميگذارد. اين تخمها خوراك مناسبي براي مورچهها هستند. به فاصله يك تا دو هفته تخمها تفريخ شده و لاروهاي كوچكي خارج ميشوند. تغذيه اصلي لاروها از چوب شاخه و تنه است. لاروها ضمن تغذيه فضولات نارنجي رنگ خود را از سوراخ ورودي كه در ضمن سوراخ خروجي آنها نيز خواهد بود به صورت گلولههاي كوچك و مدور بيرون ميريزند. اين فضولات در پاي درختان مبتلا جمع ميشوند و اين خود يكي از راههاي بسيار آسان تشخيص وجود پروانه فري ميباشد. كانالهايي كه در داخل چوب بوسيله لارو اين حشره بوجود ميآيد مستقيم و حدود 30 تا 40 سانتيمتر طول دارد و بستگي به گونه ميزبان دارد.
حمله اين آفت روي سيب استقرار ساير حشرات چوبخوار و مخصوصاً اسكوليت درختان ميوه و پروانه زنبور مانند را به دنبال خواهد داشت. چون دهانه خروجي دالانهاي لاروي پروانه فري محل مناسبي براي تخمريزي و در نتيجه خسارت پروانه زنبور مانند است.
لاروها با تارهايي بسيار نارك كه با غدد دهاني خود ميسازد از شاخهاي به شاخه ديگر منتقل ميشوند. لاروها پس از تغذيه كامل تبديل به شفيره ميشوند. دوره شفيرگي 20 تا 40 روز طول ميكشد. در كرج اين زمان به تدريج از اوايل ارديبهشت ماه شروع و تا اوايل شهريورماه نزديك به 5 ماه اوليه ادامه دارد. پروانههاي كامل پس از ظهور از همان سوراخ ورودي خارج ميشوند.
کنتـــــــرل:
1ـ از دشمنان طبيعي اين آفت ميتوان به مورچههاي شكاري (عادت تخمخواري) و سنهاي Reduviidae (عادت لاروخواري) اشاره نمود.
2ـ رعايت اصول به زراعي، هرس و سوزاندن شاخههاي خشك و آلوده از شدت خسارتهاي بعدي ميكاهد.
3- در موردي كه تعداد درختان آلوده كم باشد ميتوان با فرو بردن مفتولي در درون سوراخهاي ورودي، لاروهاي آفت را از بين برد.
4ـ استفاده از قرص و خمیرهایی که گازهای سمی تولید می کنند.
5ـ امروزه در اكثر كشورهاي جهان از فرمونهاي جنسي به صورت تكنيك Mating disruption در قالب مبارزه تلفيقي عليه اين آفت استفاده ميشود.
6- بهترين موقع مبارزه شيميايي زماني است كه لاروهاي سن اول به قسمتهاي جوان گياه كه همان رگبرگها و دمبرگها و شاخههاي نازك است حمله ميكنند در اين موقع چون عمق نفوذ لاروها هنوز چندان زياد نيست ميتوان با استفاده از سموم نفوذي مؤثر براي از بين بردن آفت استفاده کرد
|